وبلاگستان یا کپی کارستان؟! وقتی ساده‌ترین اصول وبلاگ نویسی در بین بعضی از وبلاگ‌های ایرانی فراموش شده است

تکرار... کپی... عدم ذکر منبع و ... چه وبلاگ نویس باشید و چه وبلاگ نویس نباشید، شاید بارها برایتان پیش آمده باشد که با جستجو در موتورهای جستجویی مثل گوگل مشاهده کنید که تعداد زیادی وبلاگ و وب سایت یک مطلب مشابه را به شما ارائه می‌دهند. بیشتر این وبلاگ‌ها و وب سایت‌ها هم به گونه‌ای این مطالب و نوشته‌ها را در درون خود قرار می‌دهند که به نظر برسد که صد در صد محتوای فوق متعلق به ایشان و حاصل کار خودشان است. اما متأسفانه نکته تلخ ماجرا در این نکته است که این نوشته و مطلبی از دیگران بوده است که به دلایل مختلفی در جای دیگر کپی شده است. اما دریغ از ذکر نام منبع اصلی، نویسنده و آدرس لینک اصلی.

دلیل شیوع بالای این کار در وبلاگستان، دنیای وب فارسی و وب سایت‌های ایرانی (حالا با هر زبانی و از هر نوعی) ریشه در خیلی از چیزها دارد. دلایلی چون نبود قانون کپی رایت و حقوق مولف، ضعف فرهنگی و نداشتن نگاه درست به موضوع وبلاگ و وبلاگ نویسی از این موارد است. البته پارامتر و عامل تجاری، جذب کلیک، افزایش ترافیک وبلاگ یا وب سایت و کسب درآمد از طریق تبلیغات اینترنتی هم به این کار کمک کرده است. همه ما وبلاگ‌ها و وب سایت‌هایی زیادی را دیده‌ام که مصداق کامل «بازار شام» هستند. یعنی به قولی از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را در این جور جاها می‌توان یافت. هر مطلب و نوشته با ربط و بی‌ربطی را از جاهای مختلف پبدا کرده و در درون خود قرار داده‌اند. به خصوص محتوایی که افراد بیشتری را به سمت خودش جلب و جذب کند. مثلاً یک مطلب فرهنگی - هنری را کپی کرده و در کنارش انواع و اقسام تبلیغات مواد شوینده و بهداشتی را قرار می‌دهد.

متأسفانه تعداد وبلاگ‌هایی هم که اخبار خبرگزاری‌ها را مو به مو کپی کرده و در درون خود قرار می‌دهند، هم کم نیست. بحث ذکر منیع و عدم ذکر منبع در اینجا مبحثی جدا است. اما مسئله اصلی این است که آیا وبلاگ باید آرشیوی برای این خبرگزاری‌ها باشد؟ آیا این به نوعی در تضاد با مفهوم اصلی وبلاگ نیست؟ اصولاً چه نیازی به این کار وجود دارد؟ این کار فقط تحت شرایط خاصی معنی پیدا می‌کند و مجاز است. مثلاً شما یک مترجم باشید که اخبار رسانه‌های غیرفارسی زبان را به زبان فارسی برگردانده و در وبلاگ خود با ذکر منبع اصلی قرار می‌دهید. یا مثلاً تحلیل و تفسیر خود را در رابطه با خبر آن خبرگزاری بنویسید. به گونه‌ای که ذکر و نقل قول خبر تمام نوشته وبلاگ شما نباشد و بخشی از مطلبی باشد که توسط شخص شما تهیه شده باشد.

در مورد نقل قول و استفاده از مطالب و نوشته‌هایی هم که خود مولف آن‌ها تأکید به «گرفتن اجازه و ذکر نام منبع/نویسنده» کرده است که وضع کاملاً مشخص است. آیا مکاتبه با مولف و احترام گذاشتن به او، چیزی به جز یکی از اصول وبلاگ نویسی است؟

اگر وبلاگ نویس باشید و مطلب متعلق به شما باشد، اعتراض می‌کنید. اما کو گوش شنوا! اگر برایش نظری بنویسید، زحمت کشیده و نظر شما را پاک می‌کند. اگر حتی اعتراض هم نکنید و بگویید: آقا یا خانم محترم! لطفاً حالا که این قدر زحمت کشیده‌اید، نام و منبع اصلی را هم ذکر کنید. باز می‌بینید که خودش را به آن راه زده و انگار نه انگار! چون اگر این کار را انجام دهد، از خیلی جهات ضرر خواهد کرد و آن اعتبار، خواننده و بیننده‌ای را که با کمک دیگران به دست آورده است، از دست خواهد داد. پس شما نباید انتظار خاصی از این افراد داشته باشید.

اما وبلاگ نویسان و وبلاگ‌هایی که قربانی می‌شوند، چه راهی باید در پیش بگیرند؟ بعضی‌ها هیچ واکنش خاصی نشان نمی‌دهند و شاید به نوعی راضی باشند که نوشته‌های ایشان به هر نوعی در دنیای وب منتشر شود (با نام و منبع و یا بدون نام و منبع). بعضی‌ها هم از امکانات امنیتی در سطح نرم افزاری چون غیر فعال کردن راست کلیک، غیر فعال نمودن عمل کپی و یا مواردی از این دست استفاده می‌کنند. راه و روش‌های زیادی وجود دارد، اما خوب خودتان بهتر می‌دانید که راهها و روش‌های دور زدن زیادی هم در این رابطه وجود دارد!

اما پیشنهاد خود من استفاده از وب سایت‌ها و شبکه‌های اشتراک گذاری اجتماعی (Social Bookmarking) است. از نمونه‌های فارسی این وب سایت‌ها و شبکه‌ها دو وب سایت «بالاترین» و «دنباله» هستند. اگر کسی هم در حوزه ترجمه از فارسی به انگلیسی فعالیت می‌کند و یا وبلاگ و وب سایت دو زبانه یا چند زبانه دارد، می‌تواند از وب سایت‌های انگلیسی زبان اشتراک گذاری استفاده کند. می‌توانید لیست و نام این وب سایت‌ها را با یک جستجو در گوگل و یا ویکی پدیا به دست آورید و با ثبت نام و عضویت در آن‌ها از امکاناتشان استفاده کنید.

مزیت استفاده از وب سایت‌های اشتراک گذاری در این نکته است که شما با ارسال لینک نوشته خود و به اصطلاح Bookmark نمودن آن برای اعضا و خوانندگان، به نوعی نوشته خود را «ثبت» کرده‌اید. کاربران، بینندگان و خوانندگان نوشته، مطلب و محتوایی را که متعلق به شما است می‌بینند و حتی اگر این محتوا در جاهای دیگری کپی شود، کمکی خواهد بود برای اعتراض به این کار نادرست و ناپسند. همچنین دست چنین افرادی برای استفاده و اشتراک گذاشتن از نوشته‌های شما به نام خودشان در چنین وب سایت‌هایی بسته خواهد شد. چون سیستم خود این وب سایت‌ها و کاربران اصولی آن‌ها مبارزه با چنین افراد، وبلاگ‌ها و وب سایت‌هایی است.

به هر حال امیدوارم که وبلاگستان تبدیل به شهر تکرارها و کپی کارستان نشود. یا حداقل اگر از نوشته و محتوایی خوشمان آمد، برای خودمان و حقوق دیگران احترام قائل شده و بدون اجازه گرفتن و بدون ذکر نام و منبع کارهای دیگران را مورد استفاده قرار ندهیم. ذکر نام وبلاگ، نام نویسنده و آدرس لینک اصلی، دائمی و ثابت (Permalink) موجب افزایش اعتبار و خوشنامی وبلاگ خودتان خواهد بود و نشان دهنده رعایت اصول اساسی و پایه وبلاگ نویسی و تولید محتوا توسط شخص شما است.